امروزه نیاز به داشتن سردخانههای بزرگ در صنایع مختلف بسیار پررنگ شده است. زیرا ساخت سردخانهها برای نگهداری محصولات غذایی و دارویی در مقیاس بزرگ و برای مدت زمان طولانیتری استفاده میشود. لذا طراحی و ساخت سردخانههای صنعتی نیاز به تخصص در زمینه پیچیدگیهای این امکاناتِ بسیار تخصصی دارد.
و از آنجایی که هدف ما از احداث سردخانهها، ایجاد فضایی است که با قدرت سرمازایی خود، بتواند محصولات مورد نظر را نگهداری کند بدون آنکه تغییر و فسادی در طی این مدت در ظاهر و کیفیت آنها ایجاد شود.
انواع سردخانه ها:
۱.سردخانه زیر صفر:
فرآیند جمعآوری مواد غذایی که باید برای حفظ خواص تغذیهای منجمد شوند. دمای مورد نیاز ۱۸ درجه سانتیگراد زیر صفر یا حتی کمتر است. کار اصلی آن نگهداری از مواد غذایی به مدت طولانی است. انجماد بیشتر برای گوشت و ماهی اعمال میشود.
۲. سردخانه بالای صفر:
بر خلاف سردخانه زیر صفر، این سردخانه برای حفظ غذاهای فاسد شدنی است، آنهایی که باید در هوای سرد نگهداری شوند تا فعالیت میکروبی به تاخیر بیفتد. تبرید بیشتر در میوهها، سبزیجات، آبمیوهها، نان و … مورد استفاده قرار میگیرد. دمای مورد نیاز آن بین صفر تا ۵ درجه سانتیگراد است.
۳. سردخانه انجماد (تونل انجماد):
تونل انجماد، سردخانههای IQF تخصصی هستند که قادرند مقدار زیادی محصول را در مدت زمان کوتاهی منجمد کرده و به شما اطمینان میدهد که کیفیت محصولات را به خطر نمیاندازد. این روش تخصصی انجماد با نام IQF شناخته میشود
تجهیزات و ابزارهای ساخت سردخانه
قبل از تصمیمگیری در مورد ساخت و ایجاد سردخانه، لازم است تا با تمام تجهیزات و اجزا تشکیل دهنده سردخانه که در ساخت آن که بر روی قیمت نهایی سردخانه هم اثرگذار است آشنایی مختصری پیدا کنیم مانند:
1.موتور(کمپرسور) استفاده شده در ساخت سردخانه:
وظیفهی این نوع موتور تأمین انرژی است و با توجه به ویژگیهایی مانند سرعت، سیستم قدرت، ساختار و سیستم خنکسازی به انواع مختلفی تقسیم میشوند که این ویژگیها بر قیمت سردخانه اثر گذار است.
2.لامپ سردخانه:
لامپهای مورد استفاده ما باید در برابر دمای پایین سردخانه، مقاومت لازم را داشته باشند. که با توجه به میزان مقاومت و برند آن، قیمت آن نیز تغییر خواهد کرد.
3.اواپراتور و کندانسور:
در واقع اواپراتورها به عنوان خنککننده داخل اتاقکهای سردخانه تعبیه شدهاند و برندهای مختلفی دارند مانند آرشه، بوران، نوین و … که از نظر قیمت و دیگر موارد با یکدیگر متفاوت هستند.
4.درب استفاده شده در احداث سردخانه:
انتخاب درب سردخانه مناسب بسیار حائز اهمیت است . درب سردخانه انواع مختلفی دارد مانند ریلی، لولایی و ریلی اتمسفر که با توجه به نیاز مشتری عرضه میگردد که قیمت هر یک متفاوت است.
5.تابلو برق:
تابلو برق همانطور که از اسمش پیداست برق مورد نیاز سردخانه را تامین میکند که با توجه به تجهیزات به کار رفته قیمت متفاوتی خواهد داشت.
6.شیرآلات استفاده شده در سیستم سردخانه:
در واقع شیرآلات، گازهای موجود در سردخانه را به قسمتهای مختلف سیستم منتقل میکنند که براساس برند آن، قیمت آن نیز میتواند متفاوت باشد.
همچنین قبل از ساخت سردخانه باید هدف خود را از ایجاد آن تعیین نمایید تا بتوانید سردخانه مناسب برای خود بسازید مثلا محصولهای مورد نظر خود را برای نگهداری انتخاب کنید سپس نوع سردخانه لازم برای نگهداری همان محصول را بیابید و طراحی کنید به طور مثال اگر قصد نگهداری مواد دارویی و گوشت و مرغ و بستنی و سبزیجات منجمد را دارید سردخانه مناسب برای شما از نوع سردخانه زیر صفر میباشد .
مراحل ساخت سردخانه
پس از انتخاب ساختمان سردخانه، به توضیح مراحل ساخت سردخانه میپردازیم که در انجام این مراحل نیاز به نیروهای متخصص و آموزش دیده میباشد . بنابراین بایستی به نکات مهم در ساخت سردخانه اهمیت دهید و به آن توجه نمایید:
1.گذاشتن کابین:
نصب کابین مرحلهی اول ساخت سردخانه میباشد .
2.گذاشتن دیوارهها:
دیوارها باید کاملا تراز و به صورت عمودی در جای خود قرار بگیرند.
3.گذاشتن سقف:
در هنگام نصب سقف به لیفتراک نیاز دارید تا بتوانید پنلها را بر روی دیوارهها قرار دهید.
4.کف سردخانه:
معمولا از ساندویچ پنل و یا یونولیت برای ساخت کف استفاده میشود و مهمترین موضوع در این مرحله بحث ایزوله کردن است که باید به ایزوله کردن کف دقت شود.
5.گذاشتن دربهای سردخانه:
در این مرحله باید دقت شود تا درب بهدرستی در جایگاه خود قرار گرفته باشد در غیر اینصورت هنگام باز و بسته کردن درب و.. به مشکل خواهید خورد.
6.چسبکاری و عایقکاری:
مرحلهای مهم که اگر بهدرستی و دقت انجام نشود به دیگر تجهیزات آسیب وارد میکند.
بعد از اتمام این مراحل میتوان گفت بدنهی سردخانه شما تکمیل شده است و حالا شما باید تجهیزات سردخانه را تهیه کنید و در جای مناسب سردخانه خود قرار دهید (که در بالا به تجهیزات سردخانه اشاره شد).
معرفی انواع سردخانههای قابل ساخت و کاربرد آنها
نحوه چیدمان و نگهداری محصولات منجمد برای خدمات خوب در هتلها یا کافیشاپها حائز اهمیت است. میزان دقت در شیوههای ذخیرهسازی، کیفیت و ماندگاری هر محصول را تعیین میکند.
محصولات غذایی که منجمد میشوند طیف گستردهای دارند، از جمله محصولاتی که به صورت تازه نیز نگهداری میشوند مانند میوه، سبزیجات، آبمیوه، گوشت، غذاهای دریایی، مرغ و ماهی یا حتی غذاهای آماده مانند نان، بستنی، غذاهای پیش پخت و غیره.
سردخانههای عمومی:
زمانی که قصد نگهداری از مواد غذایی در طولانی مدت را دارید میتوانید از سردخانه عمومی را بسازید. معمولاً زمانیکه یک محصول به وفور در بازار دیده میشود و قیمت آن به همین دلیل پایین است شما میتوانید با نگهداری آن محصول در این نوع سردخانه، آن را در زمان مناسب و با قیمتی خوب به بازار عرضه کرده و به فروش برسانید.
سردخانههای گمرکی:
این نوع سردخانه نیز مناسب برای نگهداری انواع مواد غذایی است که به صورت کوتاه مدت، قصد نگهداری از آنها را دارید.
سردخانه ذخیرهای:
سردخانههای ذخیرهای بیشتر مناسب برای نگهداری موادی هستند که در نزیکی محل تولید و یا مصرف قرار گرفتهاند و شما جهت ذخیره کردن محصولات خود میتوانید از آنها استفاده نمایید.
سردخانههای کوچک:
در خصوص سردخانههای کوچک میتوان گفت که تنها، جهت نگهداری یخ از آنها استفاده میشود.
گفتنی است تنوع سردخانههای موجود تنها به همین تعداد ختم نمیشود و میتوان سردخانهها را در دسته بندیهای دیگری نیز قرار داد بهطور مثال در خصوص سردخانهها براساس میزان دمایشان میتوان به سردخانههای بالای صفر و زیر صفر تقسیم کرد. همچنین با توجه به گازهای مصرفی سردخانهها نیز میتوان سردخانهها را به انواع آمونیاکی و فریونی دستهبندی نمود.
سردخانه فریونی چیست؟
امروزه سردخانههای فریونی به صورت بسیار گسترده ساخته میشوند. استفاده از فریون به عنوان سیال برای سیکلهای تبرید سردخانهای انجام میشود که نیاز به سردخانه با ظرفیت کم باشد.
مبرد فریون در چنین مواقعی انتخابی مناسبی است. یکی از نکات مثبت سیالهای فریونی غیر سمی و ضد حریق بودن آنها است.
روش کار سردخانههای فریونی و در کل سیکل تبرید تراکمی بدین ترتیب است که مبرد در کمپرسور متراکم شده و بر اثر تراکم افزایش فشار و دما را به همراه خواهد داشت.
سپس مبرد با فشار بالا و فاز گاز وارد کندانسور میشود و در کندانسور از حالت گاز به حالت مایع تبدیل شده و دمای آن کاهش مییابد اما فشار همچنان ثابت و بالا میماند پس از کندانسور، مبرد وارد مخزن رسیور یا مخزن جمعآوری مایع میشود.
در مرحله بعد مبرد از رسیور با حالت مایع و فشار بالا خارج میشود و به اکسپنشن والو و یا لوله مویی میرسد.
در این قسمت بر اثر افت شدید فشار مبرد به صورت مخلوط پودر مایع و گاز در میآید و بر سطح اواپراتور میریزد و در طول تبخیر شده و به حالت بخار کامل و گاز در میآید.
در این حالت اواپراتور توسط برودت ایجاد شده ،گرمای سالن را جذب کرده و به خارج از سالن منتقل میکند.
سیکل سردخانه های فریونی:
مرحلۀ اول: فشرده سازی سیال فریون
مرحلۀ دوم: ورود به کندانسور
مرحلۀ سوم: عبور از شیر انبساطی
مرحلۀ چهار: ورود به اواپراتور
سردخانه آمونیاکی چیست؟
کارکرد سردخانههای آمونیاکی تا حدودی شبیه به سردخانههای فریونی است. بدین صورت که در سردخانههای آمونیاکی نیز سیستم دارای یک سری ادوات مانند کمپرسور، کندانسور، رسیور تانک، اواپراتور است.
اما قطعه دیگری که در سردخانههای آمونیاکی نقش بسیار مهمی را ایفا میکند پمپ مبرد (آمونیاک) است.
آمونیاک در کمپرسور به صورت بخار تحت تراکم قرار میگیرد و با فشار و دمای بالا وارد کندانسور شده و در کندانسور عمل تقطیر صورت میگیرد و آمونیاک از حالت گاز به حالت مایع خالص در میآید.
مایع خروجی از کندانسور آمونیاک به رسیور تانک و مخزن آمونیاک میرسد. اما قبل از رسیدن مایع آمونیاک به سپراتور باید از یک قسمت اصلی به نام (عامل انبساط) عبور کند .
اساسا با عبور مایع از این قسمت، ۲ نتیجه حاصل میشود اول شکست فشار از ۱۲ بار به ۲ بار و دوم کاهش دما تا ۱۰- درجه سانتیگراد، که حالت آمونیاک در این مرحله مخلوط و پودری است. سپس در سپراتور آمونیاک پس از طی مراحلی از حالت پودری به حالت گازی در میآید و طی یک چرخه این مراحل تکرار میشوند. مایع خروجی از کندانسور آمونیاک به رسیور تانک و مخزن آمونیاک میرسد. اما قبل از رسیدن مایع آمونیاک به سپراتور باید از یک قسمت اصلی به نام (عامل انبساط) عبور کند .اساسا با عبور مایع از این قسمت، ۲ نتیجه حاصل میشود اول شکست فشار از ۱۲ بار به ۲ بار و دوم کاهش دما تا ۱۰- درجه سانتیگراد، که حالت آمونیاک در این مرحله مخلوط و پودری است. سپس در سپراتور آمونیاک پس از طی مراحلی از حالت پودری به حالت گازی در میآید و طی یک چرخه این مراحل تکرار میشوند.
نکات مهم در احداث سردخانه
نکات مهم در ساخت سردخانه را رعایت کنید به طور مثال سیستم میزان کنترل رطوبت از جمله سیستمی است که در ساخت سردخانه باید مورد توجه قرار بگیرد و از آن استفاده شود بهطور مثال زمانی که میخواهید مواد غذایی نظیر میوه را در سردخانه نگهداری کنید نیاز به یک سیستم کنترل رطوبت خواهید داشت تا با تنظیم رطوبت مورد نیاز، از چروک شدن پوست میوهها جلوگیری شود.
در صورت قطعی جریان برق میبایست انرژی مورد نیاز برای فعالیت سردخانه بلافاصله از طریق برق اضطراری تامین گردد تا در قطعی موجب بروز اختلال در سیستم سردخانه نشود.
همانطور که در قبلتر گفته شد کندانسور وظیفه خنک کردن داخل سردخانه را دارد در نتیجه محل قرارگیری سردخانه نیز مهم است چراکه اگر سردخانه در جایی نامناسب و در معرض نور خورشید قرار گرفته باشد، میتواند موجب کندی و ایجاد مشکل در روند سرد سازی شود.
قبل از گذاشتن مواد جدید در ساخت سردخانه بهتر است آن را با مواد ضدعفونی کننده مورد شستشو قرار دهید، تا اثرات باقیمانده از محصولات قبلی موجب ایجاد کپک و.. در محیط سردخانه نشوند.